Uygulamada “İmar Barışı” olarak da bilinen kavram, vatandaş ile devletin uzlaşması suretiyle, ruhsatsız ve ruhsat eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınmasını sağlayan bir süreçtir. “İmar Barışı, Müracaat Usulü ve Süreleri” yazımızda izah edildiği şekilde, başvuru sahiplerine verilen yapı kayıt belgesi, kimi durumlarda çeşitli gerekçelerle idari makamlarca iptal edilebilmektedir. Yapı kayıt belgesinin iptaliyle beraber vatandaşa hem idari para cezası, hem taşınmazın yıkım kararı gibi yaptırımlar uygulanabildiği gibi, vatandaşın ceza mahkemelerinde yargılanması bile mümkün olabilmektedir. İdari, maddi ve cezai oldukça ağır sonuçları olabilen yapı kayıt belgesinin iptali kararına karşı, vatandaşın, iptal davası açılması mümkündür.
Zamanında bir miktar para ödeyerek, imar barışından yararlandırılan ve taşınmazına yapı kayıt belgesi verilen vatandaş, bir süre sonra, yapı kayıt belgesinin iptal edildiği kararıyla yüzleşebilmektedir.
1. Yapı Kayıt Belgesi Nedir?
Yapı kayıt belgesi, imar barışı sürecinde başvuru sahiplerine verilen ve 3194 sayılı İmar Kanunu Geçici Madde 16 hükmünde düzenlenen bir belgedir. Bu belge, 31.12.2017’den önce yapılmış yapılar için, kişilerin başvurusu üzerine, “başvurucunun beyanı” esas alınarak düzenlenir. Yapı sahibinin beyanı doğrultusunda başvuru konusu yapı ve arsasının mülkiyet durumu, sınıfı, grubu ve sair diğer hususları, yapı kayıt sistemine kaydedilir.
Yapı kayıt belgesi, yapının kullanım amacına yönelik olup ilgilisine; su, elektrik ve doğalgaz hizmetlerinin sağlanmasına yönelik birtakım haklar ve imkânlar tanımaktadır. Yapı kayıt belgesi verilen yapılarla ilgili olarak İmar Kanunu ve Boğaziçi Kanunu’na istinaden verilen yıkım kararları ve tahsil edilemeyen idari para cezaları da iptal edilir.
Yapı kayıt belgesi, niteliği itibariyle bir idari işlem olup “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” yazımızdaki açıklamalar uyarınca bu işlemin iptal davasına konu edilmesi söz konusu olabilir.
2. Yapı Kayıt Belgesinin İptaline Yol Açan Sebepler
2.1. Yapı Sahibinin Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunması
Belirtildiği üzere, yapı kayıt belgesi, başvurucunun beyanı esas alınarak düzenlenmektedir. Yapı kayıt belgesi başvurusu, başvurucunun, kendisinden istenilen bilgileri ilgili sisteme girmesi suretiyle gerçekleşmektedir. Belge talep edilirken başvuru sahibi tarafından gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun anlaşılması, yapı kayıt belgesinin iptaline sebebiyet verecektir. Örnek vermek gerekirse, başvuru sahibinin taşınmaz yüzölçümünü eksik bildirmiş olması, yapı kayıt belgesinin iptal nedenlerinden biridir.
2.2. İmar Kanunu Geçici 16. Maddesindeki İstisnalar
İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesi gereği:
imar barışı kapsamında değildir.
Buradaki istisnalara riayet edilmeksizin düzenlenen yapı kayıt belgesi de ilgili idareler tarafından iptal edilebilecektir. Olası bir hukuki uyuşmazlıkta da mahkeme, iptal işlemine konu taşınmazın bu istisnalar kapsamında olup olmadığını değerlendirecektir. Şayet iptal işlemine konu taşınmaz, yukarıda sayılı istisnai taşınmazlardansa, yapı kayıt belgesinin iptali hukuka uygun olacağından, iptal işlemine karşı açılacak davanın reddine karar verilebilecektir.
2.3. Yapının Yapılış Tarihi Konusundaki Uyuşmazlık
Yapı kayıt belgesi, yalnızca 31.12.2017 öncesinde yapılmış yapılar için düzenlenebildiğinden, yapının 31.12.2017 tarihinden sonra yapıldığı tespit edilirse, yapı kayıt belgesi iptal edilecektir. Bu iptal işlemine karşı yapı malikinin, yapının 31.12.2017 tarihinden önce yapıldığı iddiasıyla, idarenin iptal işlemine karşı iptal davası açması mümkündür. Bu noktada, yapının hangi tarihte yapıldığı konusunda taraflar arasında hukuki uyuşmazlık doğmuş olacaktır. Bu uyuşmazlıkta, mahkemenin:
ile uyuşmazlığa ilişkin tüm delilleri eksiksiz toplaması gerekmektedir. Tüm deliller eksiksiz bir şekilde toplanmadan verilebilecek karara karşı da kanun yolları açık olacaktır.
3. Yapı Kayıt Belgesinin İptali İşleminin Unsurları
İptal davaları; idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu, maksat unsurlarından biri ve/veya birkaçının hukuka aykırı olduğundan bahisle açılan davalardır. Belgenin iptali halinde açılacak iptal davalarında da, incelemenin aynı usulle yapılması gerekmektedir.
3.1.Yetki Unsuru
İmar Kanunu gereği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlar, yapı kayıt belgesi vermeye yetkilidir. Dolayısıyla yapı kayıt belgesinin iptali konusunda da ancak belgeyi veren idari makam yetkili olacaktır. Bu kurala riayet edilmeden yapı kayıt belgesinin iptal edilmesi halinde, açılacak iptal davasında işlemin yetki unsuru bakımından sakat olduğu ileri sürülebilecektir.
3.2. Şekil/Usul Unsuru
Yapı kayıt belgesinin iptali işleminin, yapı sahiplerine usulüne uygun bir şekilde tebliğ edilmesi gerekmektedir. Bu işlemler, birel işlem niteliğini haiz olup işleme karşı başvurulabilecek itiraz ve yargı yollarının, iptal kararında gösterilmesi gerekmektedir.
3.3. Sebep ve Konu Unsurları
İdari işlemin tesis edilmesine yol açan temel saik olan sebep unsuru ile idari işlemin doğurduğu sonuç olan konu unsuru da, iptal davasında incelenecek olan hususlardır.
4. Yapı Kayıt Belgesinin İptaline Karşı Dava Yolu
İdari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları bakımından hukuka uygun bir şekilde tesis edilmesi gerekmektedir. İdarece, bu unsurlardan biri ve/veya birkaçına uygun hareket edilmeden yapı kayıt belgesinin iptal edilmesi halinde, ilgilisi tarafından iptal işlemine karşı dava açılabilecektir. Bu dava, idari yargılama hukukunda mevcut olan idari işlemin iptali davasıdır.
Ayrıca zorunlu olmamakla birlikte, yapı kayıt belgesi iptal edilen kişi dava yoluna başvurmadan önce 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) m. 11 hükmü uyarınca idareye itirazda da bulunabilir. Ancak idareye itiraz, yapı kayıt belgesinin iptali kararına karşı dava açılabilmesi için olmazsa olmaz bir önkoşul değildir.
4.1. Görevli Mahkeme
Yapı kayıt belgesinin iptal edilmesi halinde, iptal işlemine karşı açılacak dava, idari yargının görev alanındadır. Bu nedenle iptal davası açacak kişiler, idare mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir.
4.2. Yetkili Mahkeme
Yapı kayıt belgesinin iptali üzerine açılacak iptal davalarında yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.
4.3. Dava Açma Süresi
Yapı kayıt belgesinin iptaline karşı açılacak davaların, İYUK madde 7 hükmü gereği idarenin iptal kararının tebliğinden itibaren altmış gün içinde açılması gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü süre niteliğinde olduğundan süre geçtikten sonra ilgilinin dava açma hakkı ortadan kalkmaktadır.
5. Yapı Kayıt Belgesinin İptal Edilmesinin Sonuçları
Yapı kayıt belgesi iptal edilen malik, süresi içinde dava açmaz veya yargılama neticesinde iptal işlemi hukuka uygun bulunursa, yapı kayıt belgesinin iptal kararı kesinleşecektir. Bu durumda yapı, imara aykırı hale geleceğinden birtakım idari ve cezai sonuçlar meydana gelir:
1 Adet Yorum
Serhat
Çok teşekkürler.